Handleiding overlayglas

1. Intro OverlayGlas:

• Het geheel is sterker, omdat er als basis één glasplaat wordt gebruikt. Dit float glas is er in allerlei dikten en afhankelijk van de benodigde sterkte kiest men dus voor een bepaalde dikte.
• Er kan met het OverlayGlas op een snelle manier en toch zeer gedetailleerd worden gewerkt.
• Er is een erg grote ontwerpvrijheid. Er hoeft immers geen rekening meer gehouden te worden met de aan te brengen verstevigingen.
• Complexe projecten worden weer betaalbaar. Het voordeel kan oplopen tot 50% !!!!
• Voor eenvoudige projecten is er toch altijd nog een voordeel van zo’n 30%.
• OverlayGlas kan natuurlijk ook worden geplaatst tussen dubbel glas. Maar een plaat OverlayGlas kan ook worden gebruikt als één der platen voor het dubbel glas. Hiermee wordt bereikt dat aan de binnenzijde het loodband direct zichtbaar is. Het zit dan niet achter een plaat float glas, zoals dat bij het inbouwen van traditioneel glas in lood altijd wel het geval is. Geen blingbling aan de binnenzijde dus. Aan de buitenzijde bevindt zich wel een plaat float. Hier wel blingbling, maar aan de buitenzijde is het grote voordeel dat schoon maken van het glas weer eenvoudiger gaat. De buitenzijde zal immers eerder vuil worden dan binnen.
• Lager totaalgewicht van het eindproduct. Eventueel kan er ook gewerkt worden met bijvoorbeeld acrylaat of polycarbonaat. Het gewicht is dan echt aanzienlijk minder.
• Het OverlayGlas kan worden aangebracht op bestaande (alleen enkele) beglazing. Er hoeven geen glaslatten te worden weggehaald, en de bestaande verf wordt niet beschadigd. Het aanbrengen op bestaand dubbel glas is geen optie! Het loodband kan immer maar aan één zijde worden aangebracht en dat ziet er van de buitenzijde niet fraai uit natuurlijk.

Het maken van OverlayGlas is uitermate geschikt om thuis te doen. Het resultaat is meer dan fantastisch, maar t.o.v. het traditionele maken van glas in lood zijn er nog een aantal grote voordelen te noemen, als je het als vrijetijdsbesteding gaat gebruiken, namelijk:

• Er is geen grote werkruimte nodig. Al het materiaal bij elkaar genomen neemt slechts een fractie in van de ruimte die noodzakelijk is bij het maken van traditioneel glas in lood.
• Er is geen grote werktafel nodig. Het gebruik van de eigen keukentafel volstaat doorgaans. Als de tafel tussentijds gebruikt moet worden voor andere activiteiten dan kan bij OverlayGlas het werkblad eenvoudig verticaal gezet worden, bijvoorbeeld achter een kast of zo.
• Bij OverlayGlas hoeft er niet gesjouwd te worden met zware en onhandelbare materialen, zoals veel glas, loodprofielen e.d..
• Glas slijpen is niet nodig bij OverlayGlas. Geen natte rommelige werkplek meer. Zelfs de kosten voor een dergelijk apparaat kunnen achterwege blijven. Je hebt eenvoudigweg geen slijpmachine nodig.
• Het aanbrengen van kleverige glas in lood kit is bij het OverlayGlas niet nodig.

Het OverlayGlas is in andere landen reeds jaren een bekend product. De gebruikte folie bij de OverlayGlas-techniek is van hoogwaardig polyester. Dit polyester zal niet krimpen, zoals dat bij polyvinyl wel gebruikelijk is. De folie kent een gegarandeerde levensduur van 10 jaar, en is beschermd tegen de invloed van UV-licht, om barstjes (door uitdroging) en zo te voorkomen. Ook is de kleurechtheid daarmee tevens gegarandeerd. Zo is het OverlayGlas uitermate geschikt om te worden toegepast in de kunststof en aluminium kozijnen van tegenwoordig.

In essentie is deze lesstof een basis naar het professioneel gebruik van het OverlayGlas. Als u beschikt over de basisvaardigheden, dan kunt u zeer eenvoudig doorgroeien met de uitbreidingsmogelijkheden, zoals die worden genoemd aan het eind van deze lesstof. OverlayGlas is een bijzonder prettige bezigheid voor het leven. Net zoals bij andere tijdloze handelingen, zoals bijvoorbeeld het traditionele glas in lood of zilversmeden, geldt ook voor het OverlayGlas dat er een ongekend aantal mogelijkheden voor het oprapen liggen. Maak fantastische creaties met het OverlayGlas, realiseer verkoop binnen uw eigen kanalen, en u zult ervaren dat een prachtige hobby geen geld hoeft te kosten maar zelfs geld op kan brengen. Bij het minste of geringste succes is uw hobby al kostendekkend. Dat kan van heel veel hobby’s niet worden gezegd.

Om u een indruk te geven hoe prachtig het OverlayGlas er in de praktijk uitziet en hoe volwassen het in het buitenland al is kunt u eens kijken op de sites van:
www.regalead.co.uk
www.honkytonkvitrail.fr
www.sgodesignerglass.com

2. Benodigdheden:

Natuurlijk zijn er ook voor deze hobby, vrijetijdsbesteding of semi-professionele bezigheid gereedschappen nodig. De hoeveelheid gereedschap is echter minimaal, de kosten hiervan eveneens.
Float glas en acrylaat zijn prima op maat verkrijgbaar bij uw plaatselijke doe-het-zelf zaak en glas- of schildervakhandel. U beschikt op deze manier over een erg grote keuzevrijheid. U besluit immers zelf welke manier van werken bij u het beste past.
Specifieke OverlayGlas artikelen zijn allemaal erg goed te verzenden via de post of koeriersbedrijf.

3. Voorbereidingen:

• Maak het float glas perfect schoon. Gebruik hiervoor de universele glasreiniger. Het spreekt voor zich dat beide zijden van het float glas dienen te worden gereinigd.
• Als het float glas niet perfect kan worden schoongemaakt of het glas is wellicht bekrast geraakt, neem dan een andere glasplaat. Krasjes zul je altijd blijven zien, ook na het aanbrengen van de folie. De krasjes zullen altijd zorgen voor een onvoldaan gevoel, ook al is het object nog zo goed gemaakt.
• Nummer alle vlakken in de werktekening.
• Bevestig de werktekening aan het float glas met dubbelzijdige tape. Teken het ontwerp anders eventueel op de achterzijde van het float glas.

4. Aanbrengen folie:

Werkwijze bij droge methode:

• Zorg voor een goede start, zoals hierboven beschreven bij Voorbereidingen.
• Als je voornemens bent om aan twee zijden loodband aan te brengen lees dan nu eerst van Hoofdstuk 5 de derde paragraaf.
• Als je overtuigd bent dat je werkstuk hartstikke schoon is, dan kun je beginnen met het globaal uitknippen van je eerste foliedeel. Het uitgeknipte foliedeel moet natuurlijk groter zijn dan echt nodig is in het werkstuk, maar het hoeft echt niet ontzettend veel groter te zijn. Daar zul je alleen maar last van hebben.
• Positioneer het foliedeel, en laat slechts één hoek het float glas raken.
• Als je ervan overtuigd bent dat het foliedeel het gehele patroondeel zal bedekken, dan kun je beginnen met het definitief aanbrengen van de folie.
• Het aanbrengen van de folie kan het beste gebeuren met een roller, zoals hiernaast eentje is afgebeeld. Op de hoek die al vast zit ga je nu met de roller heen en weer gaande bewegingen maken, haaks op de plakrand. Telkens wordt een heel klein stukje folie aangedrukt. Voer met de andere hand de folie geleidelijk aan, maar zorg ervoor dat alleen de roller kan bijdragen aan het aanbrengen van de folie. Als je de te plaatsen folie te slap aanvoert, dan ontstaan er geheid luchtbellen.
• Mochten er luchtbellen ontstaan, om wat voor reden dan ook, dan doe je er goed aan direct de folie voorzichtig terug te trekken. Als dit terugtrekken niet voor beschadigingen aan de folie heeft gezorgd, dan kun je doorgaan met aanbrengen. Soms, mede afhankelijk van de gebruikte kleur folie, zie je na het terugtrekken vieze strepen en zo. Ik raad u aan het gehele stuk folie dan te vervangen door een nieuw deel.
• Ter vervanging van het gebruik van de folieroller kan eventueel ook de duim gebruikt worden of een creditcard voorzien van een zachte doek. Ben hiermee wel erg voorzichtig, want deze manieren kunnen bijdragen aan het onnodig maken van krasjes op je werkstuk. En dat is wel erg jammer.
• Als je de folie volledig hebt aangebracht, dan zou het patroondeel ook volledig bedekt moeten zijn. Check dit!
• Snijd nu alle overtollige folie weg met behulp van een zogenaamd scalpel (foliemes). Andere messen, zoals een gewoon hobby afbreekmes, kunnen ook gebruikt worden, maar deze messen hebben een minder goed eindresultaat. Volg de patroonlijnen zo exact mogelijk.
• Herhaal deze handelingen met alle overige delen totdat het gehele werkstuk is voorzien van folie. Het geheel ziet er nu uit als een grote legpuzzel met kleurtjes.
• Alle delen dienen volledig los van elkaar te liggen. Er mag nergens een overlapping zijn. Zie figuur. Deze overlappingen gaan later zorgen voor luchtkamers, en dat moeten we ten alle tijden zien te voorkomen.
• Een smalle kier tussen de verschillende foliedelen is voldoende. Bijkomend voordeel is dat straks bij het aanbrengen van de loodband er ook nog steeds een hechting is met het float glas.
• Verschillende folie kan over elkaar heen gebruikt worden. Zo kan een bepaalde kleur bijvoorbeeld worden voorzien van een transparant reliëf.

Werkwijze bij natte methode:

• Gebruik hiervoor de zogenaamde foliemanipulatievloeistof.
• Je kunt ervoor kiezen om ook nu ruim geknipte foliedelen te gebruiken, maar je kunt er ook meteen voor zorgen dat het foliedeel precies op grootte is geknipt. Je kunt het foliedeel immers perfect in positie manipuleren.
• Vooral bij het aanbrengen van grote delen folie is de natte methode een uitkomst. Bij de natte methode is de kans op luchtbellen immers kleiner, en de tijd die je hebt om tot een perfect resultaat te komen is veel langer. Bij de droge methode heb je eigenlijk maar één kans. Het terugtrekken van reeds gehechte folie geeft immers bedroevend slechte resultaten, indien we de folie weer gebruiken. Men krijgt luchtkamers en strepen. Bij de natte methode kun je verschuiven totdat je tevreden bent.
• Toch kent de natte methode ook een aantal nadelen:
  • Als je nat werkt, dan dienen de foliedelen echt helemaal opgedroogd te zijn, vooraleer je verder kunt werken. Overlappingen zijn in deze fase echt niet gewenst. Je kunt immers niet meteen het teveel aan folie wegsnijden, zolang de boel nat is.
  • Je moet er voor zorgen dat er geen luchtbellen en/of foliemanipulatievloeistof onder de folie achterblijft.
• Voor het verwijderen van luchtbellen en/of foliemanipulatievloeistof is er een speciaal stukje gereedschap voor handen, zoals je hiernaast ziet afgebeeld. Gebruik dit ook echt als je de natte methode toepast.
• Als het werkstuk weer helemaal goed opgedroogd is (dit kan tussen de 3 en 12 uur duren), dan gaan we het werkstuk eerst goed nakijken. Nu is het moment om een eventueel teveel aan folie nog weg te snijden met het scalpel.
• Voordat we nu verder gaan met het aanbrengen van de kleinere foliedelen en het aanbrengen van het loodband moeten we het werkstuk wel even grondig reinigen met de universele glasreiniger.
• De werkwijze voor het aanbrengen volgens de droge methode is natuurlijk nu weer volledig van toepassing.

5. Aanbrengen loodband:

Werkwijze:

• Alle folie dient aangebracht te zijn op het float glas vooraleer begonnen kan worden met het aanbrengen van het loodband.
• Bestudeer het werkstuk goed om te bepalen welke lijnen als eerste dienen te worden voorzien van loodband. In essentie komt het er op neer dat, als het project klaar is, er geen eindigende loodband meer te zien is. Alleen aan de randen van het float glas mogen nog einden van loodband zitten. Deze worden namelijk weer afgeschermd door de lijst of het kozijn waar het geheel in wordt geplaatst. Dus alle eindigende loodband, in het midden van het werkstuk, dient overlapt te worden door ander loodband. Vuistregel is dat je vanuit het midden van je werkstuk naar buiten werkt met het aanbrengen van het loodband.
• Loodband, welke overlapt, dient bij voorkeur verticaal te lopen. Dit is om eventueel inwateren tot het uiterste te beperken.
• Maak een stuk loodband plat m.b.v. een roller. Hierna kan een gedeelte van de backing, aan de achterzijde van het loodband, worden losgemaakt. Probeer het aanraken van de lijm, aan de achterzijde van het loodband, tot een minimum te beperken. Lichaamsvet heeft een negatieve invloed op de hechting van de lijm aan de achterzijde van het loodband.
• Plaats het loodband aan het beginpunt, en breng vervolgens de rest aan volgens de belijning van werktekening door een zachte drukkende beweging te maken. Houd het andere einde van het loodband een flink eind boven het werkstuk, strak en zo ver mogelijk verwijderd van de plek waar wordt aangedrukt. Dit alles zorgt voor een erg elegante loodbelijning, en voorkomt vroegtijdig vastlijmen van het loodband.
• Als een rechte lijn nodig is, trek dan enigszins aan het loodband. Dit mag je alleen maar doen bij naturel loodband hoor, niet bij de gecoate versies!! De coating zal dan scheurtjes gaan vertonen. Bij naturel loodband komt het loodband perfect recht op het float glas. Bij gecoat loodband dien je het loodband vooraf netjes kaarsrecht te maken met een roller vooraleer je de loodband aanbrengt op het glas.
• Als het loodband is aangebracht op het werkstuk, controleer dan of alles in orde is. Nu is het moment om eventueel het loodband voorzichtig terug te nemen en de plaatsing te corrigeren, of nog beter is het opnieuw aanbrengen van het loodband. Als het loodband eenmaal is aangebracht, dan is deze vaak niet meer op een fatsoenlijke manier te verwijderen.
• Maak de einden van het loodband op lengte met een horizontaal loodmes. Gebruik hiervoor geen normaal hobbymes, afSNIJDEN van de uiteinden is namelijk ongewenst. De uiteinden moeten echt door het drukken van een horizontaal loodmesje worden afgenomen.
• Als een uiteinde van het loodband later wordt gekruist door een volgend loodband, dan dient het uiteinde te worden afgenomen op de hartlijn van de tweede loodband. Zie nevenstaande figuur. Als je deze manier continu gebruikt, dan zorgt dit voor een perfecte look, indien het werkstuk helemaal klaar is.
• Als al het loodband is aangebracht dan drukken we deze eerst aan met behulp van de roller. De roller zorgt voor een goede en langdurige hechting aan het glas en de folie.
• 
  Als het loodband definitief is aangebracht, dan kan het behandeld worden met het aandrukgereedschap.  Allereerst dienen alle zijkanten van het loodband te worden aangedrukt, en in feite te worden dichtgedrukt. Dit dient te gebeuren met de platte kant van het aandrukgereedschap. Ook dienen overgangen te worden aangedrukt en dichtgedrukt. Dit dient te gebeuren met de scherpe kant van het aandrukgereedschap. Het aandrukken en dichtdrukken van het loodband is nodig om te zorgen dat er, in de loop der tijd, geen vocht onder het loodband kan komen.

 Complexe patronen:

• Bij complexe patronen is het wellicht noodzakelijk eventueel een codering aan te brengen op de werktekening, zodat vooraf duidelijk is welke lijnen eerst met loodband behandeld moeten worden, en welke als laatste.
• Maak eventueel gebruik van vlechttechnieken om te komen tot een goede afdekking van de uiteinden van het loodband.
• Het is vaak noodzakelijk om met een aantal loodbanden tegelijkertijd te werken. Opdracht is altijd om geen loodband te laten eindigen in het werkstuk, dat mag alleen aan de randen van het float glas.
• Het aandrukken en dichtdrukken is altijd zeer belangrijk. Als het niet of niet goed gebeurt, dan kan het in de loop der tijd losraken. Bovenstaande figuur geeft duidelijk aan wat er wordt bedoeld met correct aandrukken en dichtdrukken.

Tweezijdige werkstukken:

• Dit vergt een ietwat andere manier van werken. Eerst wordt de werktekening natuurlijk aangebracht aan de binnenzijde van het float glas.
• Dan wordt het werkstuk omgedraaid, en wordt het loodband op de buitenzijde aangebracht volgens het patroon.
• Werkstuk weer omdraaien, werktekening kan eraf. Het folie wordt aangebracht.
• Dan wordt het loodband over het folie aan de binnenzijde van het werkstuk aangebracht.
• Natuurlijk is het telkens weer noodzakelijk, en erg belangrijk, om de boel uitermate goed schoon te houden.

6. Nabehandelingen:

Indien er gebruikt is gemaakt van powdercoated loodband of loodband welke voorzien is van b.v. een messing bekleding, dan is het werkstuk op zich helemaal klaar als we het nog voor een laatste keer reinigen met de universele glasreiniger.
Het werkstuk kan worden ingebouwd in een kozijn of worden geplaatst in een lijstje. Pas dan komt het werkstuk echt goed tot z’n recht.

Een OverlayGlas werkstuk kan niet alleen worden geplaatst in een kozijn of lijst. Het kan ook worden ingebouwd in dubbel glas. Het werkstuk komt dan tussen de twee glasplaten van het dubbel glas. Dit zorgt voor een zeer goede bescherming, en een geweldig comfort (dankzij isolatieglas). Veel glazeniers kunnen dit voor u doen. Ook kan het voorkomen dat één der zijden van het dubbel glas voorzien wordt van OverlayGlas. De keuze is mede afhankelijk van het eventuele gebruik van tiles en/of bevels, maar ook van de beschikbare ruimte in de sponning.

Bij plaatsing van het werkstuk dient men er altijd rekening mee te houden dat de folie-kant altijd aan de binnenkant van het kozijn komt. De folie is immers voorzien van een UV-filter, en dit filter bevindt zich aan de lijmzijde van de folie. Dit UV-filter zorgt er voor dat eventuele verkleuring van de folie wordt voorkomen. Dankzij dit UV-filter is de kleurechtheid voor zeer lange tijd gegarandeerd.

7. Uitbreidingsmogelijkheden:

Afsolderen:

Als we het werkstuk hebben opgebouwd met naturel loodband, dan kan ook worden volstaan met een allerlaatste keer reinigen van het werkstuk. Maar om te komen tot een look-a-like van het bekende traditionele glas in lood kan het werkstuk worden gesoldeerd. Dit gebeurt op precies dezelfde manier als bij het traditionele glas in lood. De werkwijze voor het solderen is als volgt:

• We brengen eerst een weinig stearine-olie aan op de verbindingen welke we willen gaan solderen. Dit aanbrengen doe je door een katoenen doekje vochtig te maken met de stearine-olie, en alle soldeerpunten daarmee in te smeren. Houdt het doekje vochtig, en smeer zo min mogelijk stearine-olie op de folie.
• Vervolgens solderen we de verbindingen met een temperatuurgeregelde soldeerbout. Deze temperatuurregeling is echt noodzakelijk, omdat bij een te hoge temperatuur niet alleen het folie beschadigd zou kunnen worden, maar nog eerder zal het loodband wegsmelten.
• Vervolgens moet de nog aanwezige stearine-olie worden verwijderd. U raadt het al: dit kan gebeuren met de universele glasreiniger. Maar een alcoholoplossing werkt ook prima.
• Na het solderen van het werkstuk kan er voor worden gekozen om een patina toe te passen. Een patina is een chemische stof, welke zorgt voor een verkleuring van het soldeertin en het loodband. Ook bij het patineren van een werkstuk gebruiken we een katoenen doekje. Deze patina moet ook alleen maar op het loodband worden aangebracht, vermijd onnodig contact met de folie. Een patina, welke echt veel wordt toegepast, is diep zwart. Bij deze kleur patina komt het geheel over alsof het werkstuk al vele jaren oud is.
• Na het eventueel aanbrengen van de patina moet het werkstuk weer worden schoongemaakt. Eerst met water en een klein beetje zeep, dan weer met de glasreiniger.
• Als het werkstuk weer helemaal is opgedroogd kan het worden behandeld met een zogenaamde finish. Deze finish dient ook met een katoenen doekje te worden aangebracht, alleen op het loodband, niet op de folie. Deze finish-spray brengt een heel dun beschermlaagje over de patina aan. Je kunt de finish ook gebruiken bij het “kale” naturel loodband. Deze finish-spray voorkomt op naturel loodband het ontstaan van witte zoutkristallen, maar zorgt tevens voor een goede bescherming.
• Werkstuk reinigen met glasreiniger en klaar is je werkstuk.
• Natuurlijk zal ook nu het werkstuk moeten worden ingebouwd in een kozijn of lijst.

Facetten:

Bij het traditionele glas in lood is het toepassen van facet geslepen glas inmiddels een haast onbetaalbare zaak geworden. Bij het OverlayGlas kan facet geslepen glas (zogenaamde bevels) weer worden gebruikt. De bevels zijn vooraf gefabriceerd, en worden met UV-lijm aangebracht op het float glas. Dit alles nog voor de folie of het loodband wordt aangebracht. Vooraf een goede werktekening maken is dus wel een must.

Tiles:

Tegenwoordig wordt veel glas gesmolten en gevormd in kramieken mallen. Uit deze bezigheid zijn de zogenaamde tiles ontstaan. Dit zijn stukken glas welke zijn opgebouwd uit kleinere delen. Ze zijn samengesmolten tot een geheel nieuw glasdeel. Ook deze tiles zijn vooraf gefabriceerd aanwezig in de handel. Ze kunnen dus ook prima worden toegepast bij het OverlayGlas. Ook deze tiles worden op het float glas aangebracht m.b.v. UV-lijm.

8. Afsluiting:

Ik hoop dat deze uitleg over het gebruik van het OverlayGlas voor u duidelijk is geweest. Ik ben in ieder grval zo volledig mogelijk geweest in deze lesstof. Ik wens u heel veel plezier met en van het erg fraaie OverlayGlas.